Gaat de Rechtbank Den Haag onze Macht van de Koning-rechtszaak inhoudelijk behandelen? Daarvoor moeten we eerst 'ontvankelijk' worden verklaard. Een uitspraak daarover volgt waarschijnlijk binnenkort! In dit artikel lees je waar de ontvankelijkheidsdiscussie precies over gaat.
Eerst een korte geschiedenis
(Republiek stond tot 2021 bekend als 'Republikeins Genootschap')
Na een succesvolle crowdfunding spannen Republiek en tijdschrift De Republikein begin 2021 een rechtszaak aan om de macht van de Koning in te perken. Centraal staat het recht op een eerlijk proces.
Volgens de advocaat van Republiek, Ewout Jansen, kan Nederland het recht op een eerlijk proces met de Koning als tegenpartij niet garanderen. Dat is in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
De Landsadvocaat spreekt dat tegen en noemt de macht van de Koning vooral 'symboliek'. Bovendien vinden de Staat en de Koning dat Republiek geen belanghebbende is en daarom 'niet ontvankelijk' moet worden verklaard.
Na een flinke vertraging ('corona-achterstand') buigt de rechtbank zich tijdens de eerste zitting op 14 december 2022 mede over de ontvankelijkheidskwestie.
Wat betekent 'niet-ontvankelijk'?
Een rechter behandelt een zaak niet zomaar inhoudelijk. Eerst bekijkt hij een aantal juridische eisen. Bijvoorbeeld of de eiser wel een 'belanghebbende' is.
Wie heeft belang bij een eerlijk proces?
De Koning heeft meerdere processen tegen de media gevoerd en altijd gewonnen. Je zou deze media als direct belanghebbend kunnen zien.
Maar hoe zit het met media die in de toekomst kritisch over de Koning willen berichten en bang zijn dat hij ze vervolgens aanklaagt? Ook zij kunnen volgens Europese jurisprudentie (eerdere uitspraken van Europese rechters) als belanghebbend worden gezien. Dit geldt voor tijdschrift De Republikein.
Ontvankelijkheid bij 'collectieve acties'
Met een collectieve actie kan een partij namens meerdere belanghebbenden een rechtszaak aanspannen. Dat kan gaan om een consumentenclaim, maar net zo goed om iets fundamenteels als het recht op een eerlijk proces.
Omdat er in het verleden misbruik is gemaakt bij massaschadeclaims (bijvoorbeeld door Stichting Loterijverlies) staan er sinds 2020 extra ontvankelijkheidseisen in de wet voor zogenaamde claimclubs. Zo worden aangesloten belanghebbenden én de aangeklaagde partij beter beschermd.
Waarom hoeft Republiek niet aan eisen voor claimclubs te voldoen?
Ook wij voeren een collectieve actie, in dit geval tegen de Staat en de Koning.
Republiek is geen claimclub. Ze willen geen schadevergoeding. Het gaat om een ideëel doel: een democratische rechtsstaat.
In tegenstelling tot claimclubs gaat het Republiek niet om financieel gewin. De vereniging heeft een ANBI-status met vrijwilligers als bestuursleden.
Advocaat Jansen betoogt dan ook dat Republiek niet aan de extra ontvankelijkheidseisen voor claimclubs hoeft te voldoen.
Welk belang heeft Republiek bij een eerlijk proces tegen de Koning?
Er staat niet letterlijk in onze statuten dat we opkomen voor een eerlijk proces. Volgens de Staat reden genoeg om ons niet-ontvankelijk te verklaren.
Maar het recht op een eerlijk proces is natuurlijk een essentieel onderdeel van de democratische rechtsstaat waar Republiek naar streeft:
In een democratische rechtsstaat heeft elk mens - ook de Koning - recht op toegang tot een (van hemzelf) onafhankelijke rechter; waarbij ook eisen gelden aan de 'appearance of independence'.
Uit jurisprudentie blijkt dat een organisatie met een breed ideëel doel zich ook bij de rechter mag inzetten voor een samenhangend deelbelang.
Wie vertegenwoordigt Republiek precies?
Republiek komt op voor het algemeen belang én voor het collectieve belang van alle journalisten, schrijvers, uitgevers, media, bloggers of anderen die..
geconfronteerd kunnen worden door het perspectief van een procederende Koning, die op basis van erfopvolging procedurele privileges en verder zowel symbolische (de rechter die trouw zweert aan de wederpartij, een portret achter de rechter) als inhoudelijke (blokkeringsmacht ten aanzien van relevante regelgeving of benoemingen) voordelen heeft; waardoor geen sprake is van een eerlijk proces in de zin van artikel 6 EVRM.
Ook hier blijkt weer uit eerdere uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat een organisatie met een ideëel doel en een principiële vraag (Republiek) niet aan dezelfde eisen (o.a. lijst met aangesloten benadeelden) hoeft te voldoen als een claimclub.
Waar kan ik meer lezen over de ontvankelijkheid?
Dit zijn (versimpeld weergegeven) een paar argumenten die onze advocaat Ewout Jansen heeft aangevoerd bij de Rechtbank Den Haag. Hier lees je de volledige conclusie ontvankelijkheid namens Republiek en De Republikein.
