Oostenrijk is een republiek in het midden van Europa. De president heeft er op papier redelijk wat macht (net zoals de Nederlandse koning volgens de Grondwet), maar in de praktijk ligt de macht met name bij het parlement. Daarom noemen we Oostenrijk een parlementaire republiek.
Geschiedenis
Oostenrijk werd voor het eerst een republiek toen de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie werd ontbonden na afloop van de Eerste Wereldoorlog. Na de Anschluss (de annexatie door het Derde Rijk) in 1938 en de bezetting door de geallieerden in de periode na de Tweede Wereldoorlog, werd Oostenrijk in 1955 weer zelfstandig en werd de Tweede Oostenrijkse Republiek gevestigd.
Nationale feestdag
De nationale feestdag (Nationalfeiertag) is op 26 oktober. Op deze dag viert en herdenkt men dat in 1955 het parlement de Oostenrijkse Neutraliteitsverklaring aannam.
President
De president van Oostenrijk wordt rechtstreeks gekozen voor een termijn van zes jaar. Een herverkiezing voor een direct aansluitende termijn is slechts eenmaal mogelijk. Indien er maar één kandidaat meedoet krijgt de verkiezing de vorm van een referendum.
De huidige president is sinds 26 januari 2017 Alexander Van der Bellen. Hij voerde geen campagne namens een politieke partij, maar als onafhankelijke kandidaat.
Taken en bevoegdheden
Op papier heeft de Oostenrijkse president behoorlijk wat macht. In de praktijk wordt hier echter nauwelijks gebruik van gemaakt. Zo heeft bijvoorbeeld maar één keer een president geweigerd een wet te tekenen.
De voornaamste taken en bevoegdheden:
- Benoemt de bondskanselier en de andere leden van het kabinet. Hij benoemt ook alle rijksambtenaren, militairen, en rechters.
- Kan de kanselier en het voltallige kabinet naar believen ontslaan.
- Hij kan individuele ministers ontslaan op verzoek van de kanselier.
- Neemt de gouverneurs van de deelstaten de eed af.
- Ondertekent wetten. Hij mag dit alleen weigeren als hij van mening is dat de wet niet op de grondwettelijk juiste manier tot stand is gekomen. Wetten treden pas in werking nadat de president ze heeft ondertekend.
- Kan de Nationale Raad (het lagerhuis van het parlement) ontbinden op verzoek van het kabinet.
- Kan de parlementen van de deelstaten ontbinden op verzoek van het kabinet en met instemming van de Bondsraad (het hogerhuis van het parlement).
- Is bevoegd in tijden van crisis per decreet te regeren.
- Kan op verzoek van het Constitutioneel Hof arresten van dat hof tenuitvoerleggen.
- Benoemt de leden van hoogste gerechtshoven, op voordracht van het kabinet.
- Vertegenwoordigt Oostenrijk in het buitenland, en kan verdragen sluiten.
- Is opperbevelhebber van de strijdkrachten.
- Kan gratie verlenen.
Bijzonderheden
De president kan buitenechtelijke kinderen op verzoek van de ouders legitimeren.
Afzetting
Zolang hij in functie is, is de president onschendbaar. Hij kan alleen vervolgd worden met expliciete goedkeuring van de Bundesversammlung, de verenigde vergadering van het Oostenrijkse parlement.
De president kan worden afgezet door middel van een referendum, uitgeschreven door de Bundesversammlung, op verzoek van een tweederde meerderheid van de Nationale Raad. Daarnaast kan de Bundesversammlung een afzettingsprocedure tegen hem beginnen voor het constitutioneel hof wegens het schenden van het constitutioneel recht.
Absentie
In het geval dat de president niet in staat is zijn taken uit te voeren worden deze voor maximaal 20 dagen waargenomen door de kanselier. Na die periode gaan de taken over op het presidium van de Nationale Raad. In geval van overlijden van de president of van een verzoek tot uitschrijving van een afzettingsreferendum worden de taken direct door het presidium waargenomen.
Meer informatie: https://www.bundespraesident.at
