Willem-Alexander is opgeroepen om op 14 december voor de rechter te verschijnen in een rechtszaak die Republiek tegen hem en de staat heeft aangespannen. De grootste anti-monarchistische vereniging van Nederland stelt dat de koning wordt bevoordeeld in het recht en dat daarom geen eerlijk proces tegen hem mogelijk is. Mochten de republikeinen in het gelijk worden gesteld, dan is onder meer een grondwetswijziging nodig. Het is nog maar de vraag of de koning naar de rechtbank komt.
UTRECHT, 8 DECEMBER 2022
De macht van de koning is de republikeinen al langer een doorn in het oog. Volgens Republiek (voorheen: Republikeins Genootschap) heeft de koning niet alleen grote invloed in de uitvoerende en wetgevende macht, maar heeft hij ook voordeel in de rechtszaal. “De koning procedeert vaker, onder meer tegen de media om publicaties aan te passen of tegen te houden. Daarin is van een eerlijke behandeling geen sprake”, aldus voorzitter van Republiek Floris Müller.
Het is het voor eerst dat de koning voor het gerecht gesleept wordt.
Advocaat van Republiek Ewout Jansen geeft de zaak een goede kans: “het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat ons land heeft ondertekend, eist dat partijen dezelfde kansen krijgen als ze voor de rechter staan. Daarvan is hier geen sprake: rechters en advocaten zweren trouw aan de vorst, magistraten worden door hem benoemd, zijn portret hangt in de rechtszaal en wetten op basis waarvan rechtgesproken wordt, kunnen door de koning worden vertraagd of geblokkeerd.” Volgens de landsadvocaat klopt dat niet omdat er een verschil is tussen de koning als staatshoofd en Willem-Alexander als privépersoon.
Republiek kondigde al in 2020 aan een proces te willen beginnen om de macht van de koning in te perken. De vereniging haalde toen met een crowdfunding-campagne in krap een week bijna 35.000 euro op om de rechtszaak te betalen. “Genoeg om de zaak, indien noodzakelijk, tot aan de Europese rechter in Straatsburg te kunnen voeren”, aldus voorzitter van Republiek Müller.
Volgens zijn advocaat heeft een gelijk voor Republiek grote gevolgen voor de rol die het staatshoofd in Nederland in het recht heeft. “Niet alleen zal er in de rechtszaal veel veranderen, zoals het verwijderen van het portret van Willem Alexander en inhuldigingsprocedures voor rechters en advocaten, maar ook de Grondwet zal moeten worden aangepast. Er moet een einde komen aan alle procedurele privileges die Willem-Alexander heeft”, aldus Jansen.
Het is nog onduidelijk of dat de koning zelf naar de rechtbank toe komt. Hij kan ervoor kiezen om zijn advocaat Arnold Croiset van Uchelen in zijn plaats te sturen. Jansen stelde over deze gang van zaken al eerder vragen aan de rechtbank. “De zaak dient niet tegen Croiset van Uchelen maar tegen de koning”, aldus Jansen.
De zaak van Republiek tegen de koning is twee jaar door de rechtbank uitgesteld vanwege de corona-epidemie.
