‘Trouw zweren aan de koning’ betekent in Nederland gelukkig niet dat je ook voor de monarchie moet zijn. Je hebt na het afleggen van deze eed nog steeds de vrijheid van meningsuiting om openlijk te pleiten voor een republiek.
Trouw zweren aan de koning en de grondwet
Een ambtenaar, bestuurder of volksvertegenwoordiger zweert dat hij trouw is aan de koning en de grondwet, en dat hij alle overige wetten van ons land zal eerbiedigen.
Een belangrijk onderdeel van onze democratie is namelijk dat iedereen zich neerlegt bij de huidige staatsinrichting. Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat je als ambtenaar wetten en regels negeert omdat je vindt dat die zouden moeten worden afgeschaft.
Je mag republikein zijn, ook als ambtenaar
Dat neemt niet weg dat het iedereen vrijstaat om na te denken over de toekomst van Nederland. Iedere Nederlander mag dus een mening hebben over het invoeren van een republiek. Ook het stemgedrag bij een verkiezing of een referendum is vrij.
Minister-President Cals bevestigde in 1966 expliciet dat je als ambtenaar voor een republiek mag pleiten zonder te worden ontslagen.
In Vlaanderen hoeven ambtenaren sinds 2005 al geen trouw meer te zweren aan de koning.
Trouw zweren aan koning omstreden
Soms wordt om een eed of belofte aan de koning gevraagd, terwijl dit niet verplicht is. Bijvoorbeeld tijdens de inhuldiging van Willem-Alexander. Toen besloten 16 Kamerleden deze eed niet af te leggen.
Leestip: Eed Kamerleden is uniek en omstreden (NRC)
Wat vindt Republiek?
De plaats en rol van de koning is in de grondwet geregeld, trouw zweren aan de grondwet is dus voldoende.
Wanneer je expliciet trouw moet zweren aan de koning is dat meer dan alleen trouw zweren aan de grondwet, anders zou het immers niet nodig worden geacht en ook niet zo de gemoederen beroeren bij weigering.
Daarmee is dat gedeelte van de eed niet anders op te vatten dan een extra bevestiging van trouw aan de monarchie of ook trouw aan de persoon van de koning. Beide keuren wij als Republiek sterk af.
