Nederland is verdeeld over erfopvolging, zo blijkt uit een nieuwe peiling van onderzoeksbureau Ipsos. 44 procent van de Nederlanders vindt dat de traditie moet blijven bestaan. Een even groot deel is het daar niet mee eens en zegt dat erfopvolging ‘niet meer van deze tijd’ is.
UTRECHT, SEPTEMBER 2023
Steun voor erfopvolging daalt de laatste jaren. Het principe waardoor Amalia als oudste kind van Willem-Alexander automatisch het volgende staatshoofd van Nederland zou worden, blijkt minder populair: in 2020 was 63 procent voor erfopvolging, een jaar later was dat nog maar 55 procent. Vorig jaar was het bijna de helft en inmiddels zijn er evenveel voor- als tegenstanders.
De cijfers zijn een steun in de rug voor de grootste anti-monarchistische beweging van Nederland Republiek. Die organisatie streeft met de campagne ‘Willem de Laatste’ al jaren naar afschaffing van het koningshuis.
Volgens voorzitter van Republiek Floris Müller past erfopvolging niet meer in deze tijd. Hij noemt het vooruitzicht op het koningschap vooral ook ‘een last voor de kroonprinses’: “Amalia is een intelligente jonge vrouw die géén vrije keuze heeft over haar toekomst, ze moet haar mening voor zich houden, moet het familiebedrijf in en wordt verwacht kinderen te krijgen. Ze verliest met aanvaarding van het koningschap al haar vrijheden.”
Ook de monarchie kan op weinig steun rekenen in het meest recente onderzoek. 52 procent van de ondervraagden in de peiling van Ipsos zegt voor de monarchie te zijn; drie jaar terug was dat nog 74 procent. Bijna drie op de tien Nederlanders vinden dat Nederland een republiek moet worden. De cijfers komen overeen met de uitslagen van een peiling van NOS in aanloop naar Prinsjesdag; uit die steekproef kwam naar voren dat nog maar de helft van de Nederlanders vindt dat Nederland een monarchie moet blijven.
Ipsos deed in opdracht van Republiek onderzoek naar de achtergrond van voor- en tegenstanders van erfopvolging. Zo blijkt dat vrouwen minder vaak voorstander van het huidige systeem zijn, waarin de eerstgeboren Oranje verwacht wordt staatshoofd te worden: onder vrouwen is maar 39 procent vóór. Bij mannen is dat 49 procent. Ook jongeren spreken zich meer uit voor afschaffing, bijna de helft van de Nederlanders tot 35 (48 procent) is tegen erfopvolging. Onder Nederlanders van boven de 70 ligt dat op iets meer dan een derde (35 procent), 54 procent van de ouderen vindt dat het huidige systeem goed functioneert. Republiek voorzitter Müller: "Die verdeling zien we al jaren. De jeugd heeft de toekomst en daarmee ook de republiek.”
Uit de peiling van Ipsos blijkt vooral dat stemmers op GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en PVV vinden dat erfopvolging niet meer van deze tijd is. VVD’ers en kiezers van de BBB vinden juist dat erfopvolging moet blijven. Müller zet zich met Republiek in om de dalende aanhang voor de monarchie en erfopvolging onder de aandacht te krijgen bij politieke partijen. “De groeiende weerzin tegen het Koningshuis moet gezien worden door politici”, aldus Müller. Hij ziet vooral mogelijkheden in de fusie tussen PvdA en GroenLinks: “PvdA spreekt zich niet uit over de monarchie, maar het onderwerp leeft wel degelijk onder de leden. De nieuwe partners zijn altijd republikeins geweest.” Ook bij D66 ziet hij kansen voor zijn anti-monarchistische programma. Op een congres van de democraten dit voorjaar werd een motie over de republiek met een krappe meerderheid weggestemd.
Onderzoeksverantwoording
De data zijn gebaseerd op online onderzoek van Ipsos onder een representatieve steekproef van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking (n= 1.020) tussen 22 en 25 september 2023.
Afwijkingen tussen de samenstelling van de steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de laatste landelijke verkiezingen (de Tweede Kamerverkiezingen van 2021) zijn door middel van een weging gecorrigeerd.
Noot voor redactie
Republiek is de grootste anti-monarchistische beweging van Nederland met 40.000 volgers en leden. Voorzitter Floris Müller is bereikbaar voor interviews en uitleg op floris@republiek.org en 0302273567
