Republiek wil de macht van de koning in de rechtspraak inperken, maar haalde vandaag bakzeil bij de rechtbank Den Haag. De anti-monarchistische vereniging gaat tegen de uitspraak in beroep.
UTRECHT 8 MAART 2023
De rechtszaak ging om het recht op een eerlijk proces met de Koning als tegenpartij. De Koning kan wetgeving blokkeren en vertragen. In de rechtszaal oordeelt een door de Koning benoemde rechter, en wordt de tegenpartij vertegenwoordigd door een advocaat die trouw heeft gezworen aan de Koning. En dat allemaal in een rechtszaal waar het portret hangt van... de Koning. De rechter vond de aanklacht te weinig concreet. Ja, de machtspositie van de Koning zou problemen kúnnen opleveren. Maar, zo oordeelde de rechter, dat ‘moet per geval beoordeeld worden.’
Het moet kennelijk eerst misgaan, voordat de rechter ingrijpt.
En dat is gek, stelt Ewout Jansen, advocaat van Republiek: ,,Het moet kennelijk eerst misgaan, voordat de rechter ingrijpt. Terwijl het Europese Hof van Justitie iets héél anders zegt. Iedere ‘schijn van afhankelijkheid’ moet voorkomen worden. Daarnaast moeten er waarborgen zijn om machtsmisbruik van het staatshoofd, te voorkomen. Dat is iets heel anders dan bewijs van concrete problemen afwachten. De Europese rechter oordeelde ook dat er eisen gelden aan symboliek; dat voert verder dan dat de rechter in de praktijk heus wel een onafhankelijke insteek heeft.”
De Staat en de Koning hadden in hun verweer aangestuurd op niet-ontvankelijkheid en betoogd dat de discussie over de macht van de Koning niet thuishoort in de rechtszaal, maar in de politiek. Daar ging de rechtbank niet in mee. Republiek mag wel degelijk een rechtszaak aanspannen over het recht op een eerlijk proces. Jansen: “We zijn tevreden dat we het in vervolg van de procedure verder over de inhoud kunnen hebben.”
De republikeinen hadden de uitslag stiekem al een beetje ingecalculeerd. Jansen: ,,In Nederland bestaat de mentaliteit "Ach, die grondwettelijke machtspositie van de Koning, dat zal in de praktijk wel loslopen. Maar Nederland moest al eerder een bevoegdheid (het kroonberoep) van de Koning schrappen van het Europese hof, terwijl de Nederlandse rechters redeneerden dat de Koning concreet geen misbruik van zijn macht had gemaakt."
Binnen nu en drie maanden gaan de republikeinen in hoger beroep bij het Gerechtshof Den Haag. Republiek kondigde al in 2020 aan een proces te willen beginnen om de macht van de koning in te perken. De vereniging haalde met een crowdfunding-campagne 40.000 euro op om de rechtszaak te betalen. “Genoeg om de zaak, indien noodzakelijk, tot aan de Europese rechter in Straatsburg te kunnen voeren”, aldus voorzitter van Republiek Floris Müller.
Bekijk hier de volledige uitspraak
