Van de politieke partijen in de Tweede Kamer zijn op dit moment (mei 2021) alleen GroenLinks, SP en BIJ1 expliciet voor een republiek. Bij partijen als D66, PvdA, FvD, PVV, VOLT en PvdD zie je twijfel. VVD, CDA, JA21, ChristenUnie en SGP zijn vrij uitgesproken voor de monarchie.
Pro-Republiek partijen
Er zijn drie partijen die zich in hun programma uitspreken voor een republiek. Dat zijn SP, GroenLinks en Bij1. De Partij voor de Dieren is een twijfelgeval. Aan de ene kant spreekt deze zich uit tegen erfopvolging, maar aan de andere kant dan wel weer voor een ‘modern koningschap’. Willen ze ‘Willem de Laatste’?
Ceremonieel koningshuis-partijen
Deze partijen willen de macht van het koningshuis aanpakken (die zit aan meerdere kanten van de trias politica). Het gaat om PVV, D66, 50Plus, CodeOranje en Volt. Wellicht dat FvD, DENK en JA21 ook bij deze groep horen, zij reageerden echter niet op onze aanvullende vragen.
Pro-monarchie partijen
Tot slot de fervente pro-monarchie partijen. Deze vind je vooral in de confessionele hoek: SGP, CDA en Christenunie. Tot zover geen verrassingen. Dat de VVD zo slecht scoort is toch wel bijzonder. Zou de achterban zo in het handelsmissiesprookje geloven dat de liberale beginselen er maar voor verkwanseld moeten worden?
Republiek en de politiek
In Update Republiek bespreken voorzitter Floris Müller en campagnemanager Bram van Montfoort uitgebreid hoe verschillende politieke partijen omgaan met het thema. In de uitzending ook aandacht voor onze (toekomstige) lobby in Den Haag.
Republiek Kieswijzer
Dit zijn alle politieke partijen (met op enig moment tenminste 1 zetel in de peilingen) gerangschikt op hun republicanisme (peildatum maart 2021):
Puntentoekenning stemwijzer
We hebben elke partij beoordeeld op een aantal punten:
Rep. – de partij kiest voor de republiek
Thema – het thema wordt genoemd in het verkiezingsprogramma
Macht – wil de partij de macht van de koning inperken?
Geld – wil de partij wat doen aan de exorbitante belastingvrijstellingen, vergoedingen en/of de schimmigheid rond de koninklijke financiën?
Overig – Partij voor de Dieren voert actie om het Kroondomein open te stellen, D66 wil het Paleis op de Dam terug, CodeOranje wil dat de monarchie per referendum kan worden afgeschaft, de SGP wil speciale aandacht voor de koning tijdens de inburgering.
Stem – We hebben naar het stemgedrag gekeken van partijen bij 5 verschillende moties. 3 recente (koning op de balkenendenorm, belastingvrijstelling opheffen, meer transparantie kosten) en 2 wat oudere, maar fundamentele (ceremonieel koningschap, koning uit formatie).
We hebben van al deze partijen de verkiezingsprogramma’s en het stemgedrag vergeleken. We hebben bij onduidelijkheden per e-mail aanvullende vragen gesteld (50Plus, DENK, FVD, Volt, Code Oranje, JA21).
Deze kieswijzer is met de nodige zorgvuldigheid samengesteld. Ontdek je een foutje? Mail dan even naar bram@republiek.org
